เมื่อนักกายภาพฯต้องถูกผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า (ตอนที่2)
จากตอนที่แล้วทีแอนด์เอสได้ทิ้งท้ายเอาไว้ว่าจะมาแชร์ประสบการณ์การฟื้นฟูเข่าหลังผ่าตัดในช่วง 2 สัปดาห์แรกกัน ในครั้งนี้เราจะมาดูกันว่าสำหรับผู้ที่ผ่านการผ่าตัดเปลี่ยนเข่าแล้ว ใน 2 สัปดาห์แรกควรทำอย่างไรบ้าง
หลังจากออกจากห้องผ่าตัดแพทย์จะใส่สายระบายเลือดที่เข่าทั้งสองข้าง โปรแกรมการฟื้นฟูข้อเข่าคือ
- ประคบเย็นเพื่อควบคุมอาการบวม ถ้าข้อบวมอยู่นานๆก็จะติดตึงมาก บางคนอาจมีสีม่วงๆอยู่ที่ข้อเท้า หรือหลังเข่า บางคนอาจอยู่แถวๆขาท่อนบน ไม่ต้องตกใจเพราะขณะผ่าตัดแพทย์จะลดการไหลเวียนเลือดที่ไปยังข้อเข่าจึงรัดต้นขาด้วยแรงดันที่สูง อาจทำให้เส้นเลือดฝอยแตกเล็กน้อยเลือดก็เลยซึมออกมาบ้าง ไม่เป็นอันตราย ให้ประคบเย็นบริเวณนั้น สองสามวันรอยเหมือนช้ำๆนี้จะหายไป ดิฉันประคบเย็นข้อเข่า นานอย่างน้อย 15-20 นาที ชั่วโมงเว้นชั่วโมง ทั้งกลางวันและกลางคืน
- ตื่นนอนตอนเช้าดิฉันต้องกดหลังเข่าให้แนบที่นอน 5-10 ครั้งทุกวันเพื่อให้แน่ใจว่าเข่าต้องเหยียดตรงไม่ติดในท่าเข่างอ เพราะถ้าเข่าติดในท่างอจะแก้ไขได้ยากมาก
- การบริหารข้อเข่าในระยะนี้จะหลีกเลี่ยงการดัดดึงหรือทำแรงๆ และไม่จำเป็นต้องทำ 20-30 ครั้ง ควรทำ น้อยครั้งประมาน 5-8 ครั้ง แต่ทำบ่อยๆ ดิฉันจึงทำการบริหารข้อเข่าแล้วก็ประคบเย็น
- เดิน ครั้งแรกที่เดินหลังออกจากห้องผ่าตัดอาจทำได้ไม่มากเพราะผลของยาบล็อคหลังหรือยาสลบ ดิฉันเองเดินครั้งแรกแค่ 10 เมตร แต่อาศัยเดินบ่อยๆ โปรแกรมของดิฉันที่ใช้คือ บริหารข้อเข่า เดิน แล้ว ประคบเย็น
- เข่าของเราเป็นอวัยวะที่ไม่ชอบอยู่กับที่นานๆ ดังนั้นเราควรขยับเข่าโดยการเหยียดและงอสลับกันไป ไม่จำเป็นต้องทำเร็วหรือแรงๆ ให้ทำช้าๆ เช่น จะลุกยืนควรงอ-เหยียดสัก 5-6 ครั้ง ก่อนลุกยืน เป็นต้น หรือหากนั่งมานานแล้วก็ให้ งอ-เหยียด บ้างทุกๆชั่วโมง เป็นต้น
ท่าบริหาร ที่แนะนำ1-2 สัปดาห์ หลังผ่าตัด
- กดหลังเข่าแนบกับที่นอนดังรูป ทั้งนี้เพื่อให้แน่ใจว่าเข่าไม่ติดอยู่ในท่างอ เพราะแก้ไขได้ยากมาก หลังจากทำท่านี้ควรงอเข่าเข้าและเหยียดออกสัก 4-5 ครั้ง
- งอเข่าให้เข้ามาให้ได้มากที่สุด ระยะแรกๆอาจงอได้ลำบาก ให้ดึงขากางเกงช่วย หรือใช้เข็มขัดคล้องที่ต้นขาใช้มือช่วยดึงก็ได้
- เอาหมอน หรือม้วนผ้าขนหนูรองใต้เข่า กดหลังเข่าให้แนบกับหมอนหรือผ้าขนหนู แล้วยกปลายเท้าขึ้น หลังจากทำท่านี้ควรงอเข่าเข้าและเหยียดออกสัก 4-5 ครั้ง
คำเเนะนำ : ทุกๆครั้งที่ทำท่าเข่าตรงต้องสลับด้วยท่างอเข่าเสมอ - ท่านั่งห้อยขาแล้วเหยียดเข่าตรง (long arch quad) ท่านี้ให้ทำช้า ไม่ควรเตะแรงๆ หรือทำเร็วๆ
- นอนตะแคง เข่าข้างที่ผ่าตัดอยู่ด้านบนและงอดังรูป แล้วเปิดเข่าด้านบนขึ้น (clam shell)
